نقد و بررسی مجموعه عرایض در دوره ناصری

نوع مقاله : مروری

نویسنده

گروه تاریخ، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

عرایض متضمن مسائل مختلفی است که گریبانگیر مردم بوده است و چون این مسائل از طرق عادی رفع و رجوع نمی شد، صاحبان عرایض به پادشاه پناه می‌بردند و به او نامه می‌نوشتند؛ پادشاه نیز  یا خود مستقیماً به آن‌ها پاسخ می‌داد یا شاهزادگان و حُکام و سایر مقامات را وادار به پاسخ‌گویی به صاحب عریضه می‌کرد. هدف پژوهش حاضر شناخت مسائل و مشکلات گریبانگیر مردم در دوره ناصری است. مسأله پژوهش حاضر این است که چرا مردم عادی، عرایض خود را مستقیما به شخص اول مملکت یعنی پادشاه می‌نوشتند و عمده مشکلات مردم در چه حوزه‌هایی بوده و چه اقشاری از طبقات اجتماعی را شامل می‌شده است؟ روش تحقیق در این پژوهش، تحریر مقدمه تحلیلی بر اساس روش تاریخی (استقرایی) و شیوه نگارش و تدوین آن توصیفی-تحلیلی است. استخراج اطلاعات و داده‌ها نیز به صورت کتابخانه ‌ای صورت گرفته است. بررسی و تحلیل عریضه‌ها نشان می‌دهد که شکل نگرفتن نهادها و ساختارهای اداری، نبود امنیت جانی و مالی عریضه‌‌نویسان از سوی حاکمان محلی و مهم‌تر از همه توجه و پیگیری شخص شاه به مطالبات و تقاضاهای مردم موجب می‌شد تا آنان عریضه‌های خود را به شخص اول مملکت یعنی، ناصرالدین ‌شاه، تقدیم کنند.
 

کلیدواژه‌ها